Μια πράξη πολιτικής ανυπακοής
Χτές, Κυριακή, 14/6, κάτοικοι, πολίτες και επισκέπτες της Μυτιλήνης οργάνωσαν κομβόι αλληλεγγύης στους πρόσφυγες που φτάνουν κατά εκατοντάδες στο νησί. Η κίνηση αυτή είναι πολύ μεγάλης αξίας. Πέρα από το προφανές, της έμπρακτης, άμεσης, αδιαμεσολάβητης αλληλεγγύης (και όχι φιλανθρωπίας) προς τους πρόσφυγες, υπάρχει και ένα άλλο ζήτημα. Η πράξη αυτή είναι μια πράξη πολιτικής ανυπακοής. Και αυτό γιατί ο νόμος που υπάρχει ενάντια στην ”λαθροδιακίνηση” είναι έτσι διατυπωμένος ώστε να μπλοκάρει και την έμπρακτη εξωθεσμική αλληλεγγύη. Ας δούμε τι λέει εν συντομία:
Το σχετικό νομικό πλαίσιο ορίζεται από το αρ. 30 του ν. 4251/2014. Απαγορεύει κυβερνήτες και οδηγούς κάθε είδους μεταφορικού μέσου να μεταφέρουν ανθρώπους που δεν έχουν ταξιδιωτικά έγγραφα, όπως επίσης και τη φιλοξενία. Οι κυρώσεις δεν είναι απλά αυστηρές, αλλά εξαντλητικές. Ο νόμος αφήνει μόνο δύο εξαιρέσεις. Δεν επιβάλλονται κυρώσεις, μόνο σε περιπτώσεις διάσωσης στη θάλασσα και σε περιπτώσεις μεταφοράς ανθρώπων που χρήζουν διεθνούς προστασίας. Ωστόσο, υπό το πρόσχημα της πάταξης της λαθροδιακίνησης μεταναστών, ο νόμος καταφέρνει να καταστείλει θεμελιώδεις πρακτικές αλληλεγγύης. Σύμφωνα με το αρ. 3 (ΙΙ) του ν. 3875/2010, η “λαθραία διακίνηση μεταναστών” ορίζεται ως “επίτευξη παράνομης εισόδου ενός προσώπου σε ένα Κράτος Μέρος, του οποίου το πρόσωπο αυτό δεν είναι υπήκοος ή μόνιμος κάτοικος, με σκοπό την απόκτηση, αμέσως ή εμμέσως, ενός οικονομικού ή άλλου υλικού οφέλους” (η επισήμανση δική μου). Ο 3875 επικυρώνει σχετικό πρωτόκολλο του ΟΗΕ […] [1]
Αυτό είναι το κάλεσμα από τη σελίδα της πρωτοβουλίας στο facebook [2]:
Μόλυβος, αύριο Κυριακή, 14/6 κονβόϊ αυτοκινήτων θα πάει μέχρι τη Μυτιλήνη σε διαμαρτυρία ότι οι πρόσφυγες δεν μπορούν να επιβιβάζονται στα δημόσια μέσα μεταφοράς ή σε ταξί και επομένως πρέπει να περπατάνε. Αν θέλετε να πάρετε μέρος μαζί μας, θα συναντηθούμε στο πάρκιγκ δίπλα από το σχολείο στις 10.30 το πρωΐ. Στο δρόμο θα παίρνουμε πρόσφυγες. Συμμετέχουν άνθρωποι απ’όλο το νησί. Παραθυράκι στο νόμο απαγορεύει να μεταφέρουμε πρόσφυγες και ελπίζουμε με τη κίνηση αυτή να μας δοθεί έγκριση
Η αστυνομία του νησιού σταμάτησε και κατέγραψε τα αυτοκίνητα που συμμετείχαν, παρ’ όλα αυτά δεν τα εμπόδισε στο έργο τους.
Η κατάσταση όπως εξελίσσεται τον τελευταίο καιρό με τους πρόσφυγες που καταφθάνουν στα νησιά και η διαχείριση τους από το κράτος φανέρωσε και φανερώνει κάποια ζητήματα- όχι πρωτοφανή. Εξελίσσεται και επί… αριστερής κυβέρνησης η ίδια κρατική πολιτική διαχείρισης των μεταναστών/προσφύγων- ας μη ξεχνάμε πως στο τέρμα αυτής της πολιτικής βρίσκονται τα στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Το νέο είναι πως οι τοπικές κοινωνίες αναλαμβάνουν δράση πέρα και ενάντια στο κράτος και υπερασπίζονται όσο και στέκονται αλληλέγγυες στους πρόσφυγες.
Το κράτος της τοπικής κοινωνίας (δήμοι, δημαρχέοι, μπάτσοι κ.λπ) σε σύμπνοια με την ρατσιστική κρατική πολιτική αυτό που κάνει είναι να διαχειρίζεται κατασταλτικά τις ‘’ροές μεταναστών’’.
Στο παιχνίδι αυτό παίρνουν μέρος, φυσικά, και τα μμε, ντόπια και ξένα, που αναλαμβάνουν την ιδεολογική κατεύθυνση αλλά και νομιμοποίηση της γενικής κατασταλτικής πρακτικής του κράτους.
Η οποία πρακτική, εκτός από μπάτσους, λιμενόπατσους κλπ, περιλαμβάνει φασίστες, ρουφιάνους και πάσης φύσεως γκοτζαμάνιδες. Χαρακτηριστικό της πρακτικής αυτής είναι η φωτιά που ξέσπασε σε ξενοδοχείο όπου φιλοξενούνταν πρόσφυγες στην Κω [3]. Χαρακτηριστικές και οι μαρτυρίες αλληλέγγυων που ανέλαβαν δράσεις υποστήριξης στους πρόσφυγες για απειλές από μπάτσους και φασίστες στη Μυτιλήνη. [4]
Εδώ πρέπει να πούμε πως η γενική κρατική διαχείριση (η γενική μεταναστευτική πολιτική αν θέλετε) παίρνει και τη μορφή της μη-διαχείρισης. Είναι χαρακτηριστικό πως οι κρατικές υποδομές για την υποδοχή των προσφύγων είναι ανύπαρκτες, συμβάλλοντας (ή μάλλον αποτελώντας την αιτία) στην δημιουργία του ”προβλήματος”, όπου εκεί πάνω έρχεται να κουμπώσει η καταστολή.
Όσον αφορά τα μμε, χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι τόσο το άρθρο της daily mail [5] για τους βρετανούς τουρίστες που ενοχλήθηκαν από τους μετανάστες [το οποίο παρουσιάστηκε μεν ως κατάπτυστο από τα εγχώρια μμε άλλα υπάρχουν πολλοί τρόποι να κάνει την δουλειά της η προπαγάνδα], όσο και το εμετικό άρθρο που κυκλοφόρησε σε μια σειρά από ιντερνετικές φυλλάδες του φασισμού με στόχο να εγείρουν –για άλλη μια φορά- τα ρατσιστικά ένστικτα του ντόπιου μικροαστοφασισμού (Athens voice). [6]
Τα άρθρα αυτά (που είναι ένα πολύ μικρό παράδειγμα του όγκου του ρατσισμού που έχει παραχθεί) συνδέονται ευθέως με τις προφάσεις που δήμαρχοι, αφεντικά, μπάτσοι κλπ (ο δήμαρχος στην Κω είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα) χρησιμοποιούν προκειμένου να δικαιολογήσουν τις κρατικές και παρακρατικές πρακτικές, και στη συνέχεια, την καταστολή του τοπικού κινήματος αλληλεγγύης στους πρόσφυγες που έχει αρχίσει και οργανώνεται.
Οι πρόσφυγες, έτσι, μετατρέπονται σε μια σειρά από λογικοφανή προβλήματα τα οποία πρέπει να εξαλειφθούν. Για παράδειγμα, αποτελούν πρόβλημα για την τουριστική βιομηχανία. Αυτό συμβαίνει μέσω της αισθητικοποίησης και της κακής εικόνας που η… χώρα στέλνει προς τα έξω. Αντίστοιχα, άλλοι, επικαλούνται υγειονομικούς λόγους. Όλα τα επιχειρήματα βγαλμένα από τον πιο μαύρο φασισμό.
Σε αυτό το πλαίσιο διαχείρισης πράξεις σαν και αυτή στη Μυτιλήνη παρουσιάζουν εύγλωττα τη σύγκρουση που μαίνεται μεταξύ κοινωνίας-κράτους, αναφορικά με τις συνθήκες που οι πρόσφυγες συναντούν στα νησιά του Αιγαίου, αν καταφέρουν να φτάσουν. Σαφέστατα, όταν λέω κράτος εννοώ όλο το σύμπλεγμα επίσημων και ανεπίσημων κρατικών σχέσεων. Όχι μόνο τους θεσμούς.
Για του λόγου το αληθές, σχετικά με την κρατική πολιτική όσον αφορά τη διαχείριση των προσφύγων αλλά και την αντιμετώπιση της κοινωνικής αλληλεγγύης που ανταγωνίζεται ευθέως την κατασταλτική πρακτική του κράτους, αναδημοσιεύω ανακοίνωση οργανώσεων και συλλογικοτήτων που καταγγέλουν την καταστολή/ποινικοποίηση της έμπρακτης αλληλεγγύης:
[τι απαντάνε άραγε οι αριστεροί επαγγελματίες φιλάνθρωποι και διαμεσολαβητές της”αλληλεγγύης” του ΣΥΡΙΖΑ με πολλά χρόνια στη πλάτη στην παρακάτω ανακοίνωση, αλλά και γενικά στα πρόσφατα γεγονότα]
«Να σταματήσει η ποινικοποίηση της έμπρακτης αλληλεγγύης» [7]
Τους τελευταίους μήνες τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου αντιμετωπίζουν μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Στη Μυτιλήνη καθημερινά οι αφίξεις προσφύγων ξεπερνούν τα 500 άτομα. Λόγω των ανύπαρκτων συνθηκών υποδοχής και των αυξανόμενων ροών οι αρχές δεν είναι σε θέση να εξασφαλίσουν ούτε καν την ασφαλή μεταφορά και περισυλλογή των νεοεισερχόμενων από τα διάφορα σημεία άφιξης προς τις εγκαταστάσεις των αρμόδιων υπηρεσιών σύλληψης και καταγραφής, οι οποίες βρίσκονται αποκλειστικά στη Μυτιλήνη.
Εκατοντάδες νεοαφιχθέντες, μεταξύ των οποίων πλήθος ανηλίκων και ευάλωτων ατόμων, όπως έγκυοι και υπέργηροι συχνά δεν μεταφέρονται από τα σημεία άφιξης, ακόμα και μετά την παρέλευση 2 και 3 ημερών και αναγκάζονται να περπατούν ακόμα και 60 χλμ προκειμένου να φτάσουν μόνοι τους στις λιμενικές ή αστυνομικές αρχές. Οι δε αρχές αδυνατούν να ανταποκριθούν σε εκκλήσεις πολιτών για τη μεταφορά ατόμων ακόμα και σε αναπηρικά αμαξίδια ή και βρεφών μόλις μερικών μηνών.
Ειδικότερα κατά τη διαδρομή Μόλυβος-Μανταμάδος-Μυτιλήνη και Μόλυβος-Καλλονή-Μυτιλήνη είναι απορίας άξιον πως δεν έχουμε ακόμα θρηνήσει θύματα λόγω των στροφών και της στενότητας του δρόμου που δυσχεραίνει σημαντικά την ορατότητα στους διερχόμενους οδηγούς.
Την ανεπάρκεια οιασδήποτε υποδομής στα σημεία άφιξης προσπαθεί να αντιμετωπίσει η αλληλεγγύη εθελοντών πολιτών οι οποίοι προσπαθούν να προσφέρουν μια στοιχειώδη σίτιση στους ανθρώπους που δεν περισυλλέγονται και αφήνονται να διανυκτερεύουν στο δρόμο.
Εκατοντάδες πολίτες προσφέρουν την έμπρακτη αλληλεγγύη τους μεταφέροντας στην πόλη της Μυτιλήνης εξαντλημένους αφυδατωμένους πρόσφυγες, οι οποίοι αποκλεισμένοι από οιοδήποτε μέσο μεταφοράς και έχοντας καταπονηθεί διασχίζοντας χιλιόμετρα, απεγνωσμένα ζητούν τη βοήθεια τους.
Πριν μια εβδομάδα πολίτης της Λέσβου διακόμισε στο Νοσοκομείο της Μυτιλήνης Σύρια επτά μηνών έγκυο, την οποία βρήκε στο δρόμο και η οποία καθώς ο αιματοκρίτης της ήταν κάτω από τα όρια υποβλήθηκε σε μετάγγιση, γλυτώνοντας την από σίγουρο κίνδυνο ζωής.
Ωστόσο ακόμα και αυτή η αυθόρμητη ένδειξη ανθρωπιάς και αλληλεγγύης που έρχεται να αντιμετωπίσει μια καθολική αδυναμία των αρχών απειλείται με ποινικές διώξεις. Τις τελευταίες μέρες, οι αστυνομικές αρχές έχουν εντείνει τους ελέγχους σε ιδιωτικά αυτοκίνητα, ενώ πρόσφατα συνέλαβαν και ανέκριναν πολίτη που μετέφερε ημιλιπόθυμη γυναίκα με την οικογένειά της στην πόλη.
Η ελληνική νομοθεσία προβλέπει ορισμένη ποινική μεταχείριση και κυρώσεις για το αδίκημα της μεταφοράς πολιτών τρίτων χωρών που δεν έχουν το δικαίωμα εισόδου στο ελληνικό έδαφος από το εξωτερικό αλλά και για τη διευκόλυνση της μεταφοράς τους εντός της χώρας και απαγορεύει τη μετακίνηση τους από δημόσια και ιδιωτικά μέσα μεταφοράς.
Η ίδια νομοθεσία, ωστόσο, εξαιρεί την μεταφορά ανθρώπων που χρήζουν διεθνούς προστασίας, κατά τις επιταγές του διεθνούς δικαίου (άρθρο 30 παρ. 4 του Ν. 4251/2014), ενώ περιλαμβάνει και συγκεκριμένες διατάξεις για την ποινική ευθύνη όσων παραλείπουν να σώσουν κάποιο από κίνδυνο ζωής (άρθρο 307 ΠΚ παράλειψη λύτρωσης από κίνδυνο ζωής).
Πέρα από τις σαφείς υποχρεώσεις του ελληνικού κράτους να παρέχει προστασία στους πρόσφυγες, υποχρεώσεις οι οποίες απορρέουν από διεθνείς συνθήκες των οποίων οι διατάξεις έχουν υπερνομοθετική ισχύ, η επιταγή του ελληνικού συντάγματος είναι παραπάνω από σαφής.
«Όλοι όσοι βρίσκονται στην Ελληνική Επικράτεια απολαμβάνουν την απόλυτη προστασία της ζωής, της τιμής και της ελευθερίας τους, χωρίς διάκριση εθνικότητας, φυλής, γλώσσας και θρησκευτικών ή πολιτικών πεποιθήσεων» (άρθρο 5 παρ. 2).
Οι κρατικές αρχές αντιμετωπίζουν μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης και αδυνατούν όχι μόνο να εξασφαλίσουν έστω και προσωρινά αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης στους νεοαφιχθέντες πρόσφυγες αλλά δεν μπορούν καν να διεκπεραιώσουν την ασφαλή τους μεταφορά προκειμένου να προχωρήσουν στις προβλεπόμενες εκ του νόμου ενέργειες.
Απαιτούμε να παύσει η ποινικοποίηση της έμπρακτης αλληλεγγύης του κόσμου της Λέσβου και να σταματήσουν άμεσα οι απαράδεκτες διώξεις όσων πράττουν το ανθρώπινο καθήκον τους.
Οι ομάδες που συνυπογράφουν:
Κίνηση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα – Αλληλεγγύη στους Πρόσφυγες Σάμου
Λάθρα; – Επιτροπή Αλληλεγγύης στους Πρόσφυγες Χίου
Ομάδα Δικηγόρων για τα Δικαιώματα Προσφύγων και Μεταναστών (Αθήνα)
Ομάδα Νομικών για την Υπεράσπιση των Δικαιωμάτων Προσφύγων και Μεταναστών (Θεσσαλονίκη)
Το χωριό του «Όλοι μαζί», Λέσβος
Σημειώσεις:
1: απλωταριά, ολισθηρό οδόστρωμα
2: Peaceful protest drive from Molyvos to Mytilini
4: http://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=1130735800273790&id=172010496146330
5: daily mail
6: athensvoice
7: «Να σταματήσει η ποινικοποίηση της έμπρακτης αλληλεγγύης»
εκτυπώστε ή κατεβάστε σε PDF
